Bronsttijd: hier hoor je in de herfst herten burlen

Ieder jaar in september en oktober beleef je de bronst: de tijd waarin edelherten op zoek gaan naar de liefde. Herten paraderen rond als echte macho’s en burlen om indruk te maken op hinden. We vertellen je meer over de bronst én tippen plekken om herten te horen burlen.

De bronsttijd is het paarseizoen van herten. De herten proberen dan indruk te maken op hinden. Ze vechten letterlijk voor de liefde en produceren een bijzonder oergeluid om hun machogedrag bij te staan: burlen. De bronst is een waar natuurspektakel dat je niet wilt missen! In dit blog vertellen we je meer over de bronst van edelherten.

Ga direct op deze pagina naar:

Waarom heet het ‘bronst’?

Veel mensen schrijven per ongeluk ‘bronstijd’ in plaats van ‘bronsttijd’. Het is natuurlijk ook een ongewoon woord, bronst. Waarom het zo heet? Dat zochten we uit! Het woord komt van het Middelnederlandsche ‘brunst’, dat ‘brand’ of ‘gloed’ betekent. Zo is het toch een passend woord voor de hitsige herten die tijdens de paringstijd vechten voor de liefde.

Wanneer is het bronsttijd?

De bronsttijd van edelherten duurt gemiddeld van midden september tot begin oktober. De exacte periode kan iets verschillen, afhankelijk van de locatie. Meestal zijn de Hoge Veluwe en de Asselsche Heide de eerste gebieden waar je de bronst kunt aanschouwen.

Voor andere hertensoorten in Nederland geldt een andere periode voor de bronst. De bronsttijd voor reeën begint als eerste. Reebokken en reegeiten zoeken elkaar al op in de maanden juli en augustus. De bronsttijd van damherten is juist later in het jaar, van half oktober tot begin november. Net als edelherten burlen ook zij, maar het geluid is minder imponerend.

Wat merk je van de bronst?

Tijdens de bronst spelen de hormonen van edelherten flink op. De herten staan strak van het testosteron, waardoor er veel verandert in hun gedrag en uiterlijk. Zo groeien de haren om de hals, de bronstmanen, en vergroot de keelzak. Daarnaast slaat het hert zijn gewei tegen struiken en boompjes en haalt hij het door gras en heide. Soms zie je daarom takjes of gras aan een gewei hangen. Niets is te gek voor de herten; ze doen er alles aan om zo ruig mogelijk over te komen. Zelfs tegen zichzelf urineren en door de modder rollen, horen erbij!

Een edelhert burlt bij het water op de Veluwe

Wat is burlen?

Het herkenbaarste aan de bronst is natuurlijk het karakteristieke geburl dat over vlaktes klinkt. Burlen is een luid, diep geluid dat uit de keelzak komt. Een geluid dat het beste te omschrijven is als een laag koeiengeloei. Door te burlen, proberen edelherten rivalen te imponeren en vrouwtjes te lokken. Want: hoe groter zijn harem, hoe meer nageslacht.

5 tips voor een bronstexcursie

Kies het juiste moment. Ga ’s ochtends rond zonsopkomst of ’s avonds rond de schemer eropuit. Rond die tijden komen herten tevoorschijn. Ook in het donker kan het een bijzondere ervaring zijn: het geluid alleen al is indrukwekkend! De meeste natuurgebieden mag je tussen zonsondergang en zonsopgang niet betreden, dus doe je research en ga eventueel met een gids op pad.
Ga naar een wildkijkscherm. Bij wildkijkschermen is de kans om wild te zien groot. Staatsbosbeheer heeft een handig overzicht van wildobservatieplaatsen op de Veluwe.
Houd je op de achtergrond. Het laatste dat je wilt tijdens je bronstavontuur is de edelherten afschrikken. Trek dus een donkere jas aan, draag geen parfum of aftershave en wees stil.
Neem een verrekijker mee. Dikke kans dat je de bronst van een afstandje moet bekijken. Om de dieren toch goed te kunnen bewonderen, is het handig om een verrekijker mee te nemen. Heb je die nog niet? Lees onze keuzegids en volg de stappen om een exemplaar te vinden dat bij jou past!
Houd jezelf warm. In de schemer is het extra fris. Draag dus een extra laagje kleding, neem een thermosfles mee met thee of koffie en pak een zitlap in om op te zitten.

Waar kun je herten horen burlen?

Op verschillende locaties in Nederland kun je edelherten horen burlen tijdens de bronst. We verzamelden vijf plekken voor je die de moeite waard zijn.

1. Nationaal Park de Hoge Veluwe

De populairste plek om de edelhertenbronst te beleven is nationaal park de Hoge Veluwe. Juist vanwege de populariteit van deze locatie is het slim om er op een doordeweekse dag naartoe te gaan en op tijd aanwezig te zijn. De beste plekken om herten te zien en horen burlen, zijn de wildobservatieplekken in het park.

Om de bronst goed te laten verlopen, zijn er in september extra rustgebieden ingesteld in het park. Hierdoor kunnen sommige routes afgesloten zijn. Lees meer op de website van de Hoge Veluwe.

2. Oostvaardersplassen

Ook bij de Oostvaardersplassen kun je genieten van de edelhertenbronst. Vanaf informatiecentrum de Oostvaarder in Lelystad kun je een mooie wandeling maken door open wilgenbos de Driehoek. Deze route leidt je naar de grote observatiehut De Zeearend, waar je ruim 2,5 kilometer vrij uitzicht hebt over de Oostvaardersplassen! Ook de Praamweg bij Lelystad (bij de vogelkijkhutten Grote en Kleine Praambult) staat bekend als een goede plek om edelherten te spotten. Hier vind je een overzicht van alle uitkijkpunten in het gebied. Vergeet je verrekijker niet!

Op pad met de boswachter

De bronst van dichtbij zien is een bijzonder fenomeen. Je voelt je helemaal één met de natuur! Met een boswachter kom je zelfs nóg dichterbij. Ieder jaar organiseert Staatsbosbeheer bronstexcursies, waarbij je samen met een boswachter op zoek gaat naar bronstige herten. Een leuk uitje met vrienden of je gezin! Er zijn bronstexcursies in de Oostvaardersplassen en op de Veluwe.

3. Weerterbos

Op de grens van Limburg en Noord-Brabant vind je het Weerterbos. Hier leven, in een omrasterd deel, een twintigtal edelherten. Stichting het Limburgs Landschap organiseert in september en oktober speciale bronstexcursies, maar je kunt natuurlijk ook zelf op pad! Wandel langs het grasland bij de Brensbrug en vergeet niet de uitkijktoren te beklimmen.

4. Rheder- en Worthrhederheide

Op de Zuid-Oost Veluwe leven meer dan 550 edelherten. Vanuit de wijde omgeving trekken herten naar de Rheder- en Worthrhederheide om de hinden te imponeren. Vanaf de randen van dit gebied is het indrukwekkende schouwspel van de bronst vaak goed te zien en horen, al heb je meestal wel een verrekijker nodig. Natuurmonumenten heeft een wandeling van acht kilometer uitgestippeld die ook buiten de bronsttijd prachtig is. Let op: de route is alleen toegankelijk tussen zonsopkomst en zonsondergang.

5. Kroondomein Het Loo

Binnen Kroondomein Het Loo vind je meerdere wildobservatieplaatsen, vanwaar je een kans hebt de bronst met eigen ogen te aanschouwen. Een mooi voorbeeld is wildobservatieplaats Enkhout in Niersen, tussen Apeldoorn en Epe. Dit punt kijkt uit over een heideveld met een wildweide, waar tijdens de bronst vaak activiteit is. Ook de Asselsche Heide is een mooie spot. In de uitgestrekte bos- en heidevelden zijn vaak herten en wilde zwijnen te zien. Bekijk hier alle wildobservatieplaatsen in Kroondomein Het Loo.